Μέτρα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι κυβερνήσεις για να προωθήσουν το ελεύθερο λογισμικό

Και γιατί είναι το καθήκον τους να κάνουν έτσι

από τον Richard Stallman

Η αποστολή του κράτους είναι η οργάνωση της κοινωνίας με στόχο την ελευθερία και την ευημερία του λαού. Μια πτυχή αυτής της αποστολής, στον τομέα της πληροφορικής, είναι η ενθάρρυνση των χρηστών στην υιοθέτηση του ελεύθερου λογισμικού: λογισμικό που σέβεται την ελευθερία των χρηστών. Ένα ιδιόκτητο (μη-ελεύθερο) πρόγραμμα ποδοπατάει την ελευθερία αυτών που το χρησιμοποιούν· είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα και η πολιτεία πρέπει να εργαστεί για να το ξεριζώσει.

Το κράτος έχει ανάγκη να επιμένει στη χρήση ελεύθερου λογισμικού στις υπολογιστικές του διαδικασίες για να διασφαλίσει την υπολογιστική του κυριαρχία (δηλαδή τον έλεγχο του κράτους επάνω στις δικές του υπολογιστικές διαδικασίες). Όλοι οι χρήστες έχουν δικαίωμα στον έλεγχο των υπολογιστικών τους διαδικασιών, αλλά το κράτος είναι αυτό που έχει την ευθύνη απέναντι στους πολίτες να διατηρήσει τον έλεγχο επάνω στις υπολογιστικές διαδικασίες που πραγματοποιεί εκ μέρους τους. Οι περισσότερες δραστηριότητες της κυβέρνησης εξαρτώνται πλέον από υπολογιστικές διαδικασίες, και ο έλεγχος αυτών των δραστηριοτήτων εξαρτάται από τον έλεγχό της επάνω σ' εκείνες τις υπολογιστικές διαδικασίες. Η απώλεια αυτού του ελέγχου σε μια υπηρεσία της οποίας η αποστολή είναι κρίσιμη, υπονομεύει την εθνική ασφάλεια.

Η μετάβαση των κρατικών υπηρεσιών στο ελεύθερο λογισμικό μπορεί να αποφέρει επίσης δευτερεύοντα οφέλη, όπως την εξοικονόμηση χρημάτων και την ενθάρρυνση της εγχώριας βιομηχανίας υποστήριξης λογισμικού.

Σε αυτό το κείμενο, ο όρος “κρατικές υπηρεσίες” αναφέρεται σε όλα τα κυβερνητικά επίπεδα, και εννοεί τους κρατικούς φορείς συμπεριλαμβανομένων των σχολείων, των δημόσιων-ιδιωτικών συνεργασιών, των χρηματοδοτούμενων κατά μεγάλο μέρος δραστηριοτήτων, όπως οι μισθωμένες σχολές, και οι “ιδιωτικές” εταιρείες που ελέγχονται από το κράτος ή έχουν δημιουργηθεί με ειδικά προνόμια ή αποστολές από την πολιτεία.

Εκπαίδευση

Η πιο σημαντική πολιτική αφορά την εκπαίδευση, καθώς αυτή καθορίζει το μέλλον ενός έθνους:

• Διδάσκετε μόνο ελεύθερο λογισμικό
  Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες, τουλάχιστον αυτές που διασφαλίζονται από κρατικoύς φορείς, πρέπει να διδάσκουν αποκλειστικά το ελεύθερο λογισμικό (και κατά συνέπεια δεν θα πρέπει ποτέ να καθοδηγούν τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν ένα μη-ελεύθερο πρόγραμμα), και θα πρέπει να διδάσκουν τους πολιτικούς λόγους για την επιμονή στο ελεύθερο λογισμικό. Η διδασκαλία ενός μη ελεύθερου προγράμματος ισοδυναμεί με διδασκαλία της εξάρτησης, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την αποστολή του σχολείου.

Το κράτος και οι πολίτες

Επίσης κρίσιμες είναι οι πολιτικές του κράτους που επηρεάζουν την επιλογή του λογισμικού που χρησιμοποιούν οι πολίτες και οι οργανισμοί:

• Ποτέ μην απαιτείτε μη-ελεύθερα προγράμματα
  Οι νόμοι και οι πρακτικές του δημόσιου τομέα πρέπει να τροποποιηθούν ώστε ποτέ να μην υποχρεώνουν ή ν' ασκούν πίεση στους πολίτες ή στους οργανισμούς να χρησιμοποιούν ένα μη-ελεύθερο πρόγραμμα. Πρέπει επίσης να αποθαρρύνουν τις πρακτικές επικοινωνίας και δημοσίευσης που επιφέρουν παρόμοιες συνέπειες (συμπεριλαμβανόμενης της Διαχείρισης Ψηφιακών Περιορισμών).

• Διανέμετε μόνο ελεύθερο λογισμικό
  Κάθε φόρα που ένας κρατικός φορέας διανέμει λογισμικό στους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων που βρίσκονται στις ιστοσελίδες του ή που απαιτούνται από αυτές, πρέπει αυτό να διανέμεται ως ελεύθερο λογισμικό, και να είναι ικανό να λειτουργήσει σε μια πλατφόρμα που περιέχει αποκλειστικά ελεύθερο λογισμικό.

• Κρατικοί ιστοχώροι
  Οι ιστοχώροι και οι δικτυακές υπηρεσίες του κράτους πρέπει να είναι σχεδιασμένοι έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να τους χρησιμοποιούν, χωρίς μειονέκτημα, αποκλειστικά μέσω ελεύθερου λογισμικού.

• Ελεύθερες μορφές και πρωτόκολλα
  Οι κρατικοί φορείς πρέπει να χρησιμοποιούν αποκλειστικά τις μορφές αρχείων και τα πρωτόκολλα επικοινωνίας που υποστηρίζονται καλά από το ελεύθερο λογισμικό, και κατά προτίμηση αυτά των οποίων έχουν δημοσιευθεί οι προδιαγραφές. (Δεν δηλώνουμε αυτόν τον κανόνα με όρους “πρoτύπων” επειδή πρέπει να εφαρμόζεται τόσο στις προτυποποιημένες διεπαφές όσο και στις μη προτυποποιημένες). Για παράδειγμα, δεν θα πρέπει να διανέμουν εγγραφές ήχου ή βίντεο σε μορφές που απαιτούν τη χρήση Flash ή μη ελεύθερων κωδικοποιητών, και οι δημόσιες βιβλιοθήκες δεν πρέπει να διανέμουν έργα με συστήματα διαχείρισης ψηφιακών περιορισμών (DRM).

  Για να υποστηρίξει την πολιτική της διανομής εκδόσεων και έργων σε μορφές που σέβονται την ελευθερία, το κράτος πρέπει να επιμείνει ότι όλες οι αναφορές που αναπτύσσονται γι' αυτό πρέπει να παραδίδονται σε μορφές που σέβονται την ελευθερία.

• Αποσυνδέστε τους υπολογιστές από τις άδειες
  Η πώληση υπολογιστών δεν πρέπει να απαιτεί την αγορά μιας άδειας ιδιόκτητου λογισμικού. Ο πωλητής πρέπει να απαιτείται από το νόμο να παρέχει στον αγοραστή την επιλογή να αγοράσει τον υπολογιστή χωρίς το ιδιόκτητο λογισμικό και χωρίς να πληρώσει το τέλος της άδειας.

  Η επιβαλλόμενη πληρωμή είναι μια δευτερεύουσα αδικία, και δεν πρέπει να μας αποσπά από την ουσιώδη αδικία του ιδιόκτητου λογισμικού, την απώλεια της ελευθερίας ως αποτέλεσμα της χρήσης του. Παρ' όλα αυτά, η κατάχρηση του εξαναγκασμού των χρηστών να πληρώσουν γι' αυτό δίνει σε συγκεκριμένους προγραμματιστές ιδιόκτητου λογισμικού ένα επιπρόσθετο άδικο πλεονέκτημα, επιβλαβές για την ελευθερία των χρηστών. Είναι αρμόζον για το κράτος να εμποδίσει αυτή την κατάχρηση.

Υπολογιστική κυριαρχία

Πολλές πολιτικές επηρεάζουν την υπολογιστική κυριαρχία του κράτους. Οι κρατικοί φορείς πρέπει να ασκούν τον έλεγχο στις υπολογιστικές τους διαδικασίες, και να μην τον καταθέτουν στα χέρια ιδιωτών. Αυτό ισχύει για όλους τους υπολογιστές, συμπεριλαμβανομένων των smartphones.

• Μεταβείτε σε ελεύθερο λογισμικό
  Όλοι οι κρατικοί φορείς πρέπει να μεταβούν προς το ελεύθερο λογισμικό, και δεν πρέπει να εγκαθιστούν ή να συνεχίζουν να χρησιμοποιούν οποιοδήποτε μη-ελεύθερο λογισμικό, εκτός κάποιας προσωρινής εξαίρεσης. Μόνο μια υπηρεσία θα πρέπει να έχει την εξουσιοδότηση να χορηγεί αυτές τις προσωρινές εξαιρέσεις, και μόνο όταν αποδεικνύονται επιτακτικοί λόγοι. Ο στόχος αυτής της υπηρεσίας θα πρέπει να είναι η ελάττωση των εξαιρέσεων στο μηδέν.

• Αναπτύξτε ελεύθερες λύσεις ΤΠΕ
  Όταν ένας κρατικός φορέας χρηματοδοτεί την ανάπτυξη μιας υπολογιστικής λύσης, η σύμβαση θα πρέπει ν' απαιτεί την παράδοσή της ως ελεύθερο λογισμικό, και να έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε κάποιος να μπορεί να την εκτελέσει και να την αναπτύξει σ' ένα περιβάλλον 100% ελεύθερο. Θα πρέπει να απαιτείται αυτό από όλες τις συμβάσεις, ώστε όταν οι προγραμματιστές δεν συμμορφώνονται μ' αυτές τις απαιτήσεις, να μην γίνεται η πληρωμή του έργου τους.

• Επιλέξτε υπολογιστές για ελεύθερο λογισμικό
  Όταν ένας κρατικός φορέας αγοράζει ή μισθώνει υπολογιστές, πρέπει να επιλέγει μεταξύ των μοντέλων που βρίσκονται πλησιέστερα, στην κατηγορία τους, στο να είναι ικανά να λειτουργούν χωρίς κανένα ιδιόκτητο λογισμικό. Το κράτος πρέπει να διατηρεί, για κάθε κατηγορία υπολογιστών, μια λίστα με τα αποδεκτά μοντέλα που απαντούν σε αυτό το κριτήριο. Τα μοντέλα που είναι διαθέσιμα για το κράτος αλλά και για το κοινό πρέπει να προτιμούνται σε σχέση μ' αυτά που είναι διαθέσιμα μόνο για το κράτος.

• Διαπραγματευτείτε με τους κατασκευαστές
  Το κράτος πρέπει να διαπραγματεύεται ενεργά με τους κατασκευαστές ώστε να προωθεί τη διαθεσιμότητα στην αγορά (τόσο για το κράτος όσο και για τους πολίτες) κατάλληλων προϊόντων υλικού, σε όλους τους σχετικούς τομείς, τα οποία δεν απαιτούν τη χρήση κανενός ιδιόκτητου λογισμικού.

• Ενωθείτε με άλλα κράτη
  Το κράτος θα πρέπει να προσκαλεί άλλα κράτη για συλλογική διαπραγμάτευση με τους κατασκευαστές για κατάλληλα προϊόντα υλικού. Ενωμένοι έχουν μεγαλύτερη δύναμη.

Υπολογιστική κυριαρχία II

Η υπολογιστική κυριαρχία (και ασφάλεια) του κράτους περιλαμβάνει τον έλεγχο του κράτους στους υπολογιστές που πραγματοποιούν τις εργασίες που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του. Αυτό απαιτεί την αποφυγή τηςυπηρεσίας ως υποκατάστατο λογισμικού, εκτός κι αν η υπηρεσία διαχειρίζεται από έναν κρατικό φορέα του ίδιου κυβερνητικού κλάδου, όπως επίσης την αποφυγή άλλων πρακτικών που μειώνουν τον έλεγχο που ασκεί το κράτος στις υπολογιστικές του διαδικασίες. Επομένως,

• Το κράτος πρέπει να ελέγχει τους υπολογιστές του
  Κάθε υπολογιστής που χρησιμοποιείται στην υπηρεσία του κράτους θα πρέπει να έχει αποκτηθεί ή μισθωθεί από τον ίδιο κλάδο της κυβέρνησης που τον χρησιμοποιεί κι αυτός ο κλάδος δεν πρέπει να παραχωρεί σε τρίτους το δικαίωμα ν' αποφασίζουν το ποιος έχει φυσική πρόσβαση στον υπολογιστή, ποιος μπορεί να πραγματοποιήσει συντήρηση (υλικού ή λογισμικού) σε αυτόν, ή ποιο λογισμικό θα πρέπει να εγκατασταθεί σ' αυτόν. Αν ο υπολογιστής δεν είναι φορητός, θα πρέπει να χρησιμοποιείται σ' ένα χώρο όπου το κράτος είναι ο κάτοχος (είτε ως ιδιοκτήτης είτε ως ενοικιαστής).

Ανάπτυξη επιρροής

Η πολιτική του κράτους επηρεάζει την ανάπτυξη λογισμικού, ελεύθερου και μη:

• Ενθαρρύνετε το ελεύθερο
  Το κράτος πρέπει να ενθαρρύνει τους προγραμματιστές να δημιουργούν ή να βελτιώνουν ελεύθερο λογισμικό και να το θέτουν στη διάθεση του κοινού, για παράδειγμα μέσω φοροαπαλλαγών και άλλων οικονομικών κινήτρων. Αντιθέτως, δεν θα πρέπει να δίνεται κανένα τέτοιο κίνητρο για την ανάπτυξη, διανομή ή χρήση μη-ελεύθερου λογισμικού.

• Μην ενθαρρύνετε το μη-ελεύθερο
  Ιδιαίτερα, οι προγραμματιστές ιδιόκτητου λογισμικού δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να “δωρίζουν” αντίγραφα στα σχολεία απαιτώντας μια φοροαπαλλαγή βασισμένη στην ονομαστική αξία του λογισμικού. Το ιδιόκτητο λογισμικό δεν έχει καμία νομιμοποίηση στα σχολεία.

Η-απόβλητα

Η ελευθερία δεν πρέπει να συνεπάγεται η-απόβλητα:

• Αντικαταστάσιμο λογισμικό
  Πολλοί σύγχρονοι υπολογιστές έχουν σχεδιαστεί ώστε να κάνουν αδύνατη την αντικατάσταση του προ-φορτωμένου τους λογισμικού με ελεύθερο λογισμικό. Έτσι, ο μόνος τρόπος να τους ελευθερώσουμε είναι να τους πετάξουμε. Αυτή η πρακτική είναι επιβλαβής για την κοινωνία.

  Επομένως, θα πρέπει να είναι παράνομο, ή τουλάχιστον να αποθαρρύνεται σημαντικά μέσω βαριάς φορολόγησης, να πωλείται, εισάγεται ή διανέμεται ένας νέος υπολογιστής (δηλαδή, όχι από δεύτερο χέρι) ή προϊόν βασισμένο σε υπολογιστή για τον οποίο η μυστικότητα γύρω από τις διεπαφές υλισμικού ή οι σκόπιμοι περιορισμοί εμποδίζουν τους χρήστες να αναπτύξουν, εγκαταστήσουν και χρησιμοποιήσουν αντικαταστάσεις για οποιοδήποτε από και όλο το εγκατεστημένο λογισμικό που θα μπορούσε να αναβαθμίσει ο κατασκευαστής. Αυτό θα έχει εφαρμογή, ιδιαιτέρως, σε κάθε συσκευή στην οποία απαιτείται “δραπέτευση (jailbreaking)” για την εγκατάσταση ενός διαφορετικού λειτουργικού συστήματος, ή στην οποία είναι μυστικές οι διεπαφές για κάποια περιφερειακά.

Τεχνολογική ουδετερότητα

Με τα μέτρα σε αυτό το άρθρο, το κράτος μπορεί να ανακτήσει τον έλεγχο επάνω στις υπολογιστικές διαδικασίες του, και να οδηγήσει τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς της χώρας να πάρουν τον έλεγχο των δικών τους υπολογιστικών διαδικασιών. Ωστόσο, κάποιοι έχουν αντιρρήσεις με το σκεπτικό ότι αυτό θα παραβίαζε την “αρχή” της τεχνολογικής ουδετερότητας.

Η ιδέα της τεχνολογικής ουδετερότητας είναι ότι το κράτος δεν πρέπει να επιβάλλει αυθαίρετες προτιμήσεις στις τεχνικές επιλογές. Το αν αυτό είναι μια έγκυρη αρχή είναι συζητήσιμο, αλλά περιορίζεται σε κάθε περίπτωση σε θέματα που είναι απλώς τεχνικά. Τα μέτρα που υποστηρίζονται εδώ αφορούν θέματα ηθικής, κοινωνικής και πολιτικής σημασίας, οπότε είναι έξω από το πεδίο εφαρμογής της τεχνολογικής ουδετερότητας. Μόνο εκείνοι που επιθυμούν να υποτάξουν μια χώρα θα πρότειναν ότι η κυβέρνησή της πρέπει να είναι “ουδέτερη” σχετικά με την κυριαρχία της ή με την ελευθερία των πολιτών της.