Κρατείστε τον έλεγχο των υπολογιστικών σας διαδικασιών, για να μην σας ελέγχουν εκείνες!

από τον Richard Stallman

Στη δεκαετία του 1980, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούσαν υπολογιστές· εκείνοι που το έκαναν χρησιμοποιούσαν κυρίως προσωπικούς υπολογιστές ή υπηρεσίες χρονομίσθωσης. Και οι δύο περιπτώσεις σας επέτρεπαν να εγκαθιστάτε το λογισμικό της αρεσκείας σας. Και οι δύο περιπτώσεις σας επέτρεπαν να έχετε τον πλήρη έλεγχο των δικών σας δεδομένων, αν και δεν ήταν τόσο σίγουρο τι είδους πρόσβαση έδιναν αυτές οι υπηρεσίες χρονομίσθωσης στο FBI. Σε κάθε περίπτωση, οι υπηρεσίες χρονομίσθωσης επί το πλείστον έσβησαν τη δεκαετία του 90.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι χρήστες αυτοί είχαν τον έλεγχο των υπολογιστικών τους διαδικασιών. Με το λογισμικό, είτε οι χρήστες ελέγχουν το πρόγραμμα (ελεύθερο λογισμικό), είτε το πρόγραμμα ελέγχει τους χρήστες (ιδιόκτητο ή μη-ελεύθερο λογισμικό). Εκείνοι οι χρήστες έτρεχαν ιδιόκτητο λογισμικό, διότι αυτό υπήρχε όλο κι όλο εκείνη την εποχή. Οι χρήστες δεν μπορούσαν να το αλλάξουν, ούτε καν μπορούσαν να πουν τι πραγματικά έκανε.

Από τότε, ο βαθμός αυθαιρεσίας του ιδιόκτητου λογισμικού εντατικοποιήθηκε. Στις ημέρες μας, είναι πολύ πιθανό να σας κατασκοπεύει, να σας θέτει ενσυνείδητα περιορισμούς, ή/και να έχει κερκόπορτες. (Τα Windows είναι γνωστό ότι κάνουν και τα τρία αυτά πράγματα· παρομοίως το iPhone και το Kindle.) Αλλά, ακόμη και αν έλειπε μία τέτοια κατάχρηση, δεν ήταν δίκαιο να ελέγχονται οι χρήστες από το λογισμικό τους.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησα το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού το 1983. Αποφασίσαμε να αναπτύξουμε ένα λειτουργικό σύστημα καθώς και εφαρμογές, που θα ήταν απολύτως ελεύθερα (libre, freie), έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να ασκούν τον έλεγχο πάνω σε αυτά. Ονόμασα αυτό το σύστημα GNU. (Πιθανώς να έχετε ακούσει τον κόσμο να το αποκαλεί “Linux,”, αλλά πρόκειται για ένα σφάλμα.) Οι άνθρωποι που μεταβαίνουν σε αυτό το σύστημα και επιμένουν να χρησιμοποιούν μόνον ελεύθερο λογισμικό, είναι σε θέση να ελέγχουν τις υπολογιστικές τους διαδικασίες. Απελευθερώσαμε μόνον ένα μικρό τμήμα του κυβερνοχώρου, μέχρι τώρα, αλλά αυτό είναι μια βάση για την ελευθερία.

Οι εξελίξεις στο Διαδίκτυο απειλούν να αναιρέσουν αυτό το επίτευγμα. Το πρώτο πρόβλημα ήταν η χρήση αόρατων παραπομπών προς ιστοχώρους των οποίων η αποστολή ήταν η επιτήρηση (ίσως για διαφημιστικούς λόγους). Οι χρήστες που επισκέφθηκαν τους ιστοχώρους A, B, X και Z, δεν αντιλήφθηκαν ότι εκείνες οι σελίδες περιείχαν αόρατες παραπομπές προς το σεπαρακολουθώ.com, έτσι ώστε η κάθε επίσκεψη έστελνε πληροφορίες και προς εκείνο τον ιστοχώρο, και κατέγραφε μονίμως ότι ο τάδε χρήστης επισκέφθηκε συγκεκριμένες σελίδες.

Η JavaScript δημιούργησε ακόμη ένα πρόβλημα. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για άκακα πράγματα, όπως για μενού με ασυνήθιστη εμφάνιση, αλλά οι δυνατότητές της επεκτάθηκαν σε τέτοιο βαθμό που μπορούσε να εκτελεί μη-τετριμμένες υπολογιστικές διαδικασίες. Υπηρεσίες σαν το Google Docs, εγκαθιστούν μεγάλα προγράμματα JavaScript μέσα στο φυλλομετρητή του χρήστη. Παρά το ότι εκτελούνται μέσα στον δικό σας υπολογιστή, εσείς δεν έχετε κανέναν έλεγχο πάνω στο τι κάνουν εκεί.

Έπειτα, υπάρχει το θέμα της αποθήκευσης των δεδομένων σας στους διακομιστές μιας εταιρείας. Οι πιο μεγάλες από αυτές τις εταιρείες, έχουν λίγο σεβασμό για την ιδιωτικότητα του χρήστη. Για παράδειγμα, αν παραχωρήσετε τα δεδομένα σας στο Facebook, τότε κάποιες άλλες εταιρείες πληρώνουν το Facebook (όχι εσάς) για να τα χρησιμοποιήσουν. Πληρώνουν το Facebook (όχι εσάς) για να τρέχουν διαφημίσεις που χρησιμοποιούν το πρόσωπό σας.

Οι υπηρεσίες χρονομίσθωσης της δεκαετίας του 1980, συνήθως μεταχειρίζονταν τα δεδομένα των χρηστών τους με σεβασμό, έστω και αν περιστασιακά μπορούσαν και αυτές να τα καταχραστούν, διότι οι χρήστες τους ήταν επί πληρωμή πελάτες και θα μπορούσαν να πάνε κάπου αλλού. Οι χρήστες του Facebook δεν πληρώνουν, άρα δεν είναι πελάτες του. Είναι το εμπόρευμά του, που προορίζεται για πώληση προς άλλες επιχειρήσεις. Αν η εταιρεία βρίσκεται στις ΗΠΑ, ή είναι θυγατρική κάποιας Αμερικανικής εταιρείας, τότε το FBI μπορεί να συλλέξει αυτά τα δεδομένα κατά το δοκούν χωρίς καν μια εισαγγελική εντολή, σύμφωνα με ένα αντι-Αμερικανικό νόμο των ΗΠΑ, που ονομάζεται στην καθαρότερη μορφή αντιστροφής του μαύρου σε άσπρο “Patriot Act.”

Αυτές οι υπηρεσίες προσφέρουν επίσης και τη δυνατότητα επεξεργασίας των δεδομένων του χρήστη. Πραγματικά, αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες εκτελούν τις υπολογιστικές τους διαδικασίες πάνω στους διακομιστές και οι διακομιστές αναλαμβάνουν τον πλήρη έλεγχο αυτών των διαδικασιών.

Υπάρχει μία συστηματική διαφημιστική εκστρατεία για να οδηγήσει τους χρήστες να εμπιστευθούν τις υπολογιστικές τους διαδικασίες και τα δεδομένα τους, σε εταιρείες τις οποίες δεν έχουν απολύτως κανέναν λόγο να εμπιστευτούν. Η μαγική τους λέξη είναι “υπολογιστικές διαδικασίες νέφους,” ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε για τόσο πολλές διαφορετικές υπολογιστικές υποδομές, που εν τέλει, η μόνη πραγματική σημασία που έχει είναι, “Κάνε το, χωρίς να σκέφτεσαι τι κάνεις.”

Μέχρι που προέκυψε και ένα προϊόν, το ChromeOS της Google, που σχεδιάσθηκε έτσι ώστε να αποθηκεύει δεδομένα μόνον απομακρυσμένα, οπότε ο χρήστης θα πρέπει να εκτελεί τις υπολογιστικές του διαδικασίες εξ αποστάσεως. Ειρωνικά, πρόκειται για ελεύθερο λογισμικό, μία έκδοση του GNU/Linux. Οι χρήστες θα έχουν πρόσβαση στον πηγαίο του κώδικα, και θα μπορούν να τον αλλάξουν, με τρόπο που να υποστηρίζει την τοπική εκτέλεση υπολογιστικών διαδικασιών, καθώς και την τοπική αποθήκευση δεδομένων—εφόσον το μηχάνημα έχει αρκετή μνήμη για να τα αποθηκεύει, και εφόσον επιτρέπει στους χρήστες να εγκαθιστούν τις δικές τους εκδόσεις λογισμικού. Αν τα τηλέφωνα με Android μπορούν να χρησιμεύσουν ως οδηγός, τότε οι περισσότερες συσκευές με ChromeOS θα είναι σχεδιασμένες για να εμποδίζουν τους χρήστες να το κάνουν αυτό.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι χρήστες του Διαδικτύου δεν μπορούν να έχουν ιδιωτικότητα. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι χρήστες του Διαδικτύου δεν μπορούν να έχουν τον έλεγχο των υπολογιστικών τους διαδικασιών. Σημαίνει ωστόσο ότι θα πρέπει να κολυμπήσετε ενάντια στο ρεύμα για να τα έχετε.