# Polish translation of http://www.gnu.org/philosophy/why-free.html # Copyright (C) 1994, 2002, 2010, 2011, 2013 Free Software Foundation, Inc. # This file is distributed under the same license as the gnu.org article. # Wojciech Kotwica <wkotwica@post.pl>, 2002. # Marcin Wolak <tak77@gazeta.pl>, 2010. # Jan Owoc <jsowoc AT gmail.com>, 2010, 2011, 2013. # July 2020: unfuzzify (T. Godefroy). msgid "" msgstr "" "Project-Id-Version: philosophy/why-free.html\n" "POT-Creation-Date: 2021-08-28 13:56+0000\n" "PO-Revision-Date: 2013-10-27 20:04-0600\n" "Last-Translator: Jan Owoc <jsowoc AT gmail.com>\n" "Language-Team: Polish <www-pl-trans@gnu.org>\n" "Language: pl\n" "MIME-Version: 1.0\n" "Content-Type: text/plain; charset=UTF-8\n" "Content-Transfer-Encoding: 8bit\n" "Plural-Forms: nplurals=3; plural=(n==1 ? 0 : n%10>=2 && n%10<=4 && (n%100<10 " "|| n%100>=20) ? 1 : 2);\n" "X-Generator: Virtaal 0.7.0\n" #. type: Content of: <title> msgid "" "Why Software Should Not Have Owners - GNU Project - Free Software Foundation" msgstr "" "Dlaczego oprogramowanie nie powinno mieÄ wĹaĹcicieli - Projekt GNU - " "Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)" #. type: Attribute 'content' of: <meta> msgid "" "GNU, GNU Project, FSF, Free Software, Free Software Foundation, Why Software " "Should Not Have Owners" msgstr "" "GNU, Projekt GNU, FSF, Wolne oprogramowanie, Fundacja Wolnego " "Oprogramowania, Dlaczego oprogramowanie nie powinno mieÄ wĹaĹcicieli" #. type: Content of: <div><h2> msgid "Why Software Should Not Have Owners" msgstr "Dlaczego oprogramowanie nie powinno mieÄ wĹaĹcicieli" #. type: Content of: <div><address> msgid "by <a href=\"https://www.stallman.org/\">Richard Stallman</a>" msgstr "<a href=\"https://www.stallman.org/\">Richard Stallman</a>" #. type: Content of: <div><p> msgid "" "Digital information technology contributes to the world by making it easier " "to copy and modify information. Computers promise to make this easier for " "all of us." msgstr "" "Technologia informacji cyfrowej przynosi Ĺwiatu uĹatwienie kopiowania i " "modyfikowania informacji. DziÄki komputerom moĹźe to byÄ Ĺatwiejsze dla " "kaĹźdego z nas." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "Not everyone wants it to be easier. The system of copyright gives software " "programs “owners,” most of whom aim to withhold software's " "potential benefit from the rest of the public. They would like to be the " "only ones who can copy and modify the software that we use." msgstr "" "Ale nie wszyscy chcÄ by byĹo Ĺatwiej. System praw autorskich przyznaje " "programom „wĹaĹcicieli”, z ktĂłrych wiÄkszoĹÄ dÄ Ĺźy do " "pozbawienia wszystkich pozostaĹych potencjalnych korzyĹci z " "oprogramowania. ChcÄ byÄ jedynymi, ktĂłrzy mogÄ kopiowaÄ i modyfikowaÄ " "oprogramowanie, ktĂłre uĹźywamy." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "The copyright system grew up with printing—a technology for mass-" "production copying. Copyright fit in well with this technology because it " "restricted only the mass producers of copies. It did not take freedom away " "from readers of books. An ordinary reader, who did not own a printing " "press, could copy books only with pen and ink, and few readers were sued for " "that." msgstr "" "System praw autorskich pojawiĹ siÄ z rozwojem druku â technikÄ masowej " "produkcji kopii. Do tej techniki byĹ dobrze dostosowany, poniewaĹź " "ograniczaĹ tylko wielkich producentĂłw kopii. [StÄ d angielska nazwa „" "copyright”, mĂłwiÄ ca o prawie do kopiowania, ktĂłra znacznie lepiej " "opisuje naturÄ tego systemu niĹź polska]. Nie odbieraĹ wolnoĹci czytelnikom " "ksiÄ Ĺźek. ZwykĹy czytelnik, ktĂłry nie miaĹ prasy drukarskiej, mĂłgĹ sporzÄ dzaÄ " "kopie ksiÄ Ĺźek tylko za pomocÄ piĂłra i atramentu, i niewielu o " "to oskarĹźono." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "Digital technology is more flexible than the printing press: when " "information has digital form, you can easily copy it to share it with " "others. This very flexibility makes a bad fit with a system like " "copyright. That's the reason for the increasingly nasty and draconian " "measures now used to enforce software copyright. Consider these four " "practices of the Software Publishers Association (SPA):" msgstr "" "Technologie cyfrowe sÄ bardziej elastyczne niĹź druk: gdy informacja ma " "postaÄ cyfrowÄ , Ĺatwo jÄ kopiowaÄ i dzieliÄ siÄ niÄ z innymi. " "Do tej ogromnej elastycznoĹci nie pasuje taki system jak dzisiejsze " "prawo autorskie. To wĹaĹnie jest przyczynÄ dokuczliwych i drakoĹskich " "ĹrodkĂłw podejmowanych obecnie w celu egzekwowania praw do " "kopiowania oprogramowania. RozwaĹźmy poniĹźsze cztery przykĹady praktyk " "Stowarzyszenia WydawcĂłw Oprogramowania (Software Publishers Association, " "SPA):" #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "" "Massive propaganda saying it is wrong to disobey the owners to help your " "friend." msgstr "" "Masowa propaganda, w ktĂłrej twierdzi siÄ, Ĺźe nieposĹuszeĹstwo " "wobec wĹaĹcicieli, by pomĂłc przyjacioĹom, jest czymĹ zĹym." #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "" "Solicitation for stool pigeons to inform on their coworkers and colleagues." msgstr "" "NakĹanianie ludzi do donoszenia na wspĂłĹpracownikĂłw i kolegĂłw." #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "" "Raids (with police help) on offices and schools, in which people are told " "they must prove they are innocent of illegal copying." msgstr "" "Rajdy (z pomocÄ policji) na biura i szkoĹy, podczas ktĂłrych kaĹźe " "siÄ ludziom udowadniaÄ, Ĺźe nie sÄ winni nielegalnego kopiowania." #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "" "Prosecution (by the US government, at the SPA's request) of people such as " "<abbr title=\"Massachusetts Institute of Technology\">MIT</abbr>'s David " "LaMacchia, not for copying software (he is not accused of copying any), but " "merely for leaving copying facilities unguarded and failing to censor their " "use.<a href=\"#footnote1\">[1]</a>" msgstr "" "OskarĹźanie (przez rzÄ d USA, na ĹźÄ danie SPA) takich ludzi, jak David " "LaMacchia z <abbr title=\"Massachusetts Institute of Technology\">MIT</" "abbr>, nie za kopiowanie oprogramowania (nie jest oskarĹźony o " "kopiowanie czegokolwiek), ale za samo pozostawienie bez nadzoru " "urzÄ dzeĹ umoĹźliwiajÄ cych kopiowanie i nieprowadzenie cenzury ich " "wykorzystywania.<a href=\"#footnote1\">[1]</a>" #. type: Content of: <div><p> msgid "" "All four practices resemble those used in the former Soviet Union, where " "every copying machine had a guard to prevent forbidden copying, and where " "individuals had to copy information secretly and pass it from hand to hand " "as samizdat. There is of course a difference: the motive for information " "control in the Soviet Union was political; in the US the motive is profit. " "But it is the actions that affect us, not the motive. Any attempt to block " "the sharing of information, no matter why, leads to the same methods and the " "same harshness." msgstr "" "Wszystkie cztery powyĹźsze praktyki przypominajÄ te, ktĂłre stosowano w " "byĹym ZwiÄ zku Radzieckim, gdzie kaĹźda kopiarka miaĹa straĹźnika, Ĺźeby nie " "dopuĹciÄ do zabronionego kopiowania, i gdzie ludzie informacje " "musieli kopiowaÄ w tajemnicy i przekazywaÄ je sobie z rÄki " "do rÄki jako „samizdat”. OczywiĹcie istnieje miÄdzy nimi " "róşnica: w ZwiÄ zku Radzieckim kontrolowano informacjÄ z powodĂłw " "politycznych, a w USA motywem jest zysk. Ale to dziaĹania nas " "dotykajÄ , a nie ich motywy. KaĹźda prĂłba powstrzymania rozpowszechniania " "informacji, nie waĹźne z jakich powodĂłw, prowadzi do tych samych " "metod i tej samej surowoĹci." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "Owners make several kinds of arguments for giving them the power to control " "how we use information:" msgstr "" "WĹaĹciciele uĹźywajÄ kilku rodzajĂłw argumentĂłw za przyznaniem im wĹadzy " "decydowania o tym, jak moĹźemy posĹugiwaÄ siÄ informacjÄ :" #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "Name calling." msgstr "Nazewnictwo. " #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "Owners use smear words such as “piracy” and “theft,” " "as well as expert terminology such as “intellectual property” " "and “damage,” to suggest a certain line of thinking to the " "public—a simplistic analogy between programs and physical objects." msgstr "" "WĹaĹciciele wykorzystujÄ zarĂłwno obraĹşliwe sĹowa, takie jak „" "piractwo” czy „kradzieĹź”, jak i specjalistycznÄ " "terminologiÄ, jak „wĹasnoĹÄ intelektualna” czy „" "szkoda”, do podsuniÄcia pewnego ogĂłlnego toku myĹlenia â " "stosowania powierzchownej analogii miÄdzy programami a przedmiotami " "materialnymi." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "Our ideas and intuitions about property for material objects are about " "whether it is right to <em>take an object away</em> from someone else. They " "don't directly apply to <em>making a copy</em> of something. But the owners " "ask us to apply them anyway." msgstr "" "Nasze poglÄ dy i intuicyjne wyobraĹźenia dotyczÄ ce posiadania przedmiotĂłw " "materialnych wiÄ ĹźÄ siÄ z ocenÄ tego, czy <em>zabranie przedmiotu</" "em> komuĹ jest czynem dobrym czy nie. Nie majÄ bezpoĹredniego " "zastosowania do <em>tworzenia kopii</em> czegoĹ. Jednak " "wĹaĹciciele pragnÄ , byĹmy mimo to stosowali tÄ samÄ miarÄ do kopiowania." #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "Exaggeration." msgstr "Przesada." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "Owners say that they suffer “harm” or “economic " "loss” when users copy programs themselves. But the copying has no " "direct effect on the owner, and it harms no one. The owner can lose only if " "the person who made the copy would otherwise have paid for one from the " "owner." msgstr "" "WĹaĹciciele twierdzÄ , Ĺźe odnoszÄ „szkodÄ” lub „" "ekonomicznÄ stratÄ”, gdy uĹźytkownicy sami kopiujÄ programy. Ale " "kopiowanie nie ma Ĺźadnego bezpoĹredniego wpĹywu na wĹaĹciciela i " "nikogo nie krzywdzi. WĹaĹciciel moĹźe straciÄ tylko wtedy, jeĹli ktoĹ, kto " "zrobiĹ kopiÄ w przeciwnym razie zapĹaciĹby mu za niÄ ." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "A little thought shows that most such people would not have bought copies. " "Yet the owners compute their “losses” as if each and every one " "would have bought a copy. That is exaggeration—to put it kindly." msgstr "" "Chwila namysĹu wystarczy, by uĹwiadomiÄ sobie, Ĺźe wiÄkszoĹÄ tych ludzi " "nie kupiĹaby kopii. Mimo to wĹaĹciciele liczÄ swoje „straty” " "tak, jakby dosĹownie kaĹźdy z pewnoĹciÄ kupiĹ. To, delikatnie mĂłwiÄ c, " "przesada." #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "The law." msgstr "Prawo." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "Owners often describe the current state of the law, and the harsh penalties " "they can threaten us with. Implicit in this approach is the suggestion that " "today's law reflects an unquestionable view of morality—yet at the " "same time, we are urged to regard these penalties as facts of nature that " "can't be blamed on anyone." msgstr "" "WĹaĹciciele czÄsto opisujÄ bieĹźÄ cy stan prawny i surowe kary, jakimi " "mogÄ nam zagroziÄ. W podtekĹcie sugeruje siÄ, Ĺźe dzisiejsze prawo " "odzwierciedla niekwestionowane poglÄ dy moralne â a rĂłwnoczeĹnie " "nakĹania siÄ nas do uwaĹźania tych kar za niezaleĹźne od nas " "prawa natury, o ktĂłre nikogo nie moĹźna obwiniaÄ." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "This line of persuasion isn't designed to stand up to critical thinking; " "it's intended to reinforce a habitual mental pathway." msgstr "" "Tego sposobu perswazji nie obliczono na to, by wytrzymaĹ starcie z " "krytycznym myĹleniem â jego zadaniem jest wzmocnienie przyzwyczajenia " "do myĹlenia w okreĹlony sposĂłb." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "It's elementary that laws don't decide right and wrong. Every American " "should know that, in the 1950s, it was against the law in many states for a " "black person to sit in the front of a bus; but only racists would say " "sitting there was wrong." msgstr "" "Prawo nie decyduje o tym, co jest dobre, a co zĹe, to elementarne. " "KaĹźdy Amerykanin powinien wiedzieÄ, Ĺźe w latach 50-tych XIX wieku " "w wielu stanach zajmowanie przez MurzynĂłw miejsc w przedniej " "czÄĹci autobusu byĹo niezgodne z prawem. Jednak tylko rasiĹci " "powiedzieliby, Ĺźe siadanie w tym miejscu byĹo czymĹ zĹym." #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "Natural rights." msgstr "Przyrodzone prawa." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "Authors often claim a special connection with programs they have written, " "and go on to assert that, as a result, their desires and interests " "concerning the program simply outweigh those of anyone else—or even " "those of the whole rest of the world. (Typically companies, not authors, " "hold the copyrights on software, but we are expected to ignore this " "discrepancy.)" msgstr "" "Autorzy czÄsto przypisujÄ sobie specjalne zwiÄ zki z napisanymi przez " "siebie programami, z czego wywodzÄ , Ĺźe ich Ĺźyczenia i " "interesy dotyczÄ ce programu po prostu przewaĹźajÄ nad potrzebami " "innych, nawet caĹej reszty Ĺwiata. (Na ogóŠto firmy, a nie autorzy, " "posiadajÄ prawa do programĂłw, ale moĹźemy pominÄ Ä tÄ róşnicÄ)." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "To those who propose this as an ethical axiom—the author is more " "important than you—I can only say that I, a notable software author " "myself, call it bunk." msgstr "" "Tym, ktĂłrzy proponujÄ uznaÄ za etyczny aksjomat, Ĺźe autor jest " "waĹźniejszy niĹź wy, mogÄ tylko powiedzieÄ, Ĺźe osobiĹcie, jako znany " "autor oprogramowania, uwaĹźam to za bzdurÄ." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "But people in general are only likely to feel any sympathy with the natural " "rights claims for two reasons." msgstr "" "Jednak na ogóŠludzie sÄ skĹonni sympatyzowaÄ z pretensjami " "do przyrodzonych praw tylko z dwu powodĂłw." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "One reason is an overstretched analogy with material objects. When I cook " "spaghetti, I do object if someone else eats it, because then I cannot eat " "it. His action hurts me exactly as much as it benefits him; only one of us " "can eat the spaghetti, so the question is, which one? The smallest " "distinction between us is enough to tip the ethical balance." msgstr "" "Pierwszym z nich jest naciÄ gana analogia z materialnymi " "przedmiotami. Kiedy ugotujÄ porcjÄ spaghetti, bÄdÄ protestowaĹ, jeĹli ktoĹ " "jÄ zje, bo sam nie bÄdÄ mĂłgĹ jej zjeĹÄ. Jego dziaĹanie krzywdzi mnie " "dokĹadnie o tyle, o ile przynosi korzyĹÄ jemu: tylko jeden z nas moĹźe " "zjeĹÄ spaghetti, wiÄc problem jest tylko w tym, kto? Do " "naruszenia etycznej rĂłwnowagi wystarczy istnienie choÄby najmniejszej " "róşnicy miÄdzy nami." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "But whether you run or change a program I wrote affects you directly and me " "only indirectly. Whether you give a copy to your friend affects you and " "your friend much more than it affects me. I shouldn't have the power to " "tell you not to do these things. No one should." msgstr "" "Ale kiedy uruchamiacie czy zmieniacie program przeze mnie " "napisany, was dotyczy to wprost, mnie tylko poĹrednio. To, czy dacie " "kopiÄ przyjacielowi, bÄdzie mieÄ duĹźo wiÄkszy wpĹyw na niego i na " "was niĹź na mnie. Nie powinienem mieÄ prawa mĂłwiÄ wam, ĹźebyĹcie tego nie " "robili. Nikt nie powinien." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "The second reason is that people have been told that natural rights for " "authors is the accepted and unquestioned tradition of our society." msgstr "" "Drugim powodem jest to, Ĺźe ludziom wmawia siÄ, Ĺźe przyrodzone " "prawa autorĂłw to powszechna, niekwestionowana tradycja naszego spoĹeczeĹstwa." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "As a matter of history, the opposite is true. The idea of natural rights of " "authors was proposed and decisively rejected when the US Constitution was " "drawn up. That's why the Constitution only <em>permits</em> a system of " "copyright and does not <em>require</em> one; that's why it says that " "copyright must be temporary. It also states that the purpose of copyright " "is to promote progress—not to reward authors. Copyright does reward " "authors somewhat, and publishers more, but that is intended as a means of " "modifying their behavior." msgstr "" "Historia pokazuje, Ĺźe jest dokĹadnie odwrotnie. Podczas formuĹowania " "Konstytucji USA postulowano wprowadzenie idei przyrodzonych praw autorskich, " "co zostaĹo stanowczo odrzucone. WĹaĹnie dlatego Konstytucja tylko " "<em>zezwala</em> na istnienie systemu praw autorskich, a nie " "<em>wymaga</em> go; dlatego stwierdza, Ĺźe copyright (prawa " "autorskie) musi byÄ tymczasowy. Stanowi teĹź, Ĺźe celem systemu praw " "autorskich jest promocja postÄpu, a nie wynagradzanie autorĂłw. Prawo " "autorskie w pewnym stopniu nagradza autorĂłw, w wiÄkszym wydawcĂłw, " "ale w zamierzeniu jest to tylko sposĂłb na zmianÄ ich zachowaĹ." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "The real established tradition of our society is that copyright cuts into " "the natural rights of the public—and that this can only be justified " "for the public's sake." msgstr "" "NaprawdÄ przyjÄta tradycja naszego spoĹeczeĹstwa mĂłwi, Ĺźe prawo " "autorskie ogranicza przyrodzone prawa ogĂłĹu, i Ĺźe moĹźna to " "usprawiedliwiÄ tylko dla dobra ogĂłĹu." #. type: Content of: <div><ul><li> msgid "Economics." msgstr "Ekonomia. " #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "The final argument made for having owners of software is that this leads to " "production of more software." msgstr "" "Ostatni argument za istnieniem wĹaĹcicieli oprogramowania to ten, " "Ĺźe prowadzi to do wiÄkszej produkcji oprogramowania." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "Unlike the others, this argument at least takes a legitimate approach to the " "subject. It is based on a valid goal—satisfying the users of " "software. And it is empirically clear that people will produce more of " "something if they are well paid for doing so." msgstr "" "W przeciwieĹstwie do pozostaĹych, ten argument przynajmniej " "prezentuje uzasadnione podejĹcie do tematu. Jest oparty na " "przekonujÄ cym celu â usatysfakcjonowania uĹźytkownikĂłw oprogramowania. A " "z doĹwiadczenia jasno wynika, Ĺźe ludzie produkujÄ wiÄcej jeĹli sÄ " "za to dobrze wynagradzani." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "But the economic argument has a flaw: it is based on the assumption that the " "difference is only a matter of how much money we have to pay. It assumes " "that <em>production of software</em> is what we want, whether the software " "has owners or not." msgstr "" "Ale argument ekonomiczny ma sĹaby punkt: opiera siÄ na zaĹoĹźeniu, " "Ĺźe róşnica tkwi tylko w tym, ile musimy pĹaciÄ. ZakĹada, Ĺźe " "chodzi nam o <em>produkcjÄ programĂłw</em>, ktĂłrych potrzebujemy bez " "zaleĹźnoĹci czy majÄ one wĹaĹcicieli czy teĹź nie." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "People readily accept this assumption because it accords with our " "experiences with material objects. Consider a sandwich, for instance. You " "might well be able to get an equivalent sandwich either gratis or for a " "price. If so, the amount you pay is the only difference. Whether or not " "you have to buy it, the sandwich has the same taste, the same nutritional " "value, and in either case you can only eat it once. Whether you get the " "sandwich from an owner or not cannot directly affect anything but the amount " "of money you have afterwards." msgstr "" "Ludzie z ĹatwoĹciÄ przyjmujÄ to zaĹoĹźenie, bo zgadza siÄ z " "naszym doĹwiadczeniem dotyczÄ cym materialnych przedmiotĂłw. WeĹşmy na " "przykĹad kanapkÄ. moĹźna dostaÄ takÄ samÄ kanapkÄ albo za darmo " "albo za pieniÄ dze. Skoro tak, to jedynÄ róşnica jest zapĹacona kwota. " "Czy musicie jÄ kupiÄ czy nie, kanapka ma ten sam smak, tÄ samÄ " "wartoĹÄ odĹźywczÄ i w obu przypadkach moĹźecie jÄ zjeĹÄ tylko raz. To, " "czy dostaniecie jÄ od wĹaĹciciela czy teĹź nie, nie moĹźe mieÄ " "bezpoĹredniego wpĹywu na nic innego oprĂłcz kwoty, jaka wam pozostanie." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "This is true for any kind of material object—whether or not it has an " "owner does not directly affect what it <em>is</em>, or what you can do with " "it if you acquire it." msgstr "" "Tak jest dla wszelkiego rodzaju przedmiotĂłw â to czy majÄ wĹaĹciciela " "czy nie majÄ nie wpĹywa bezpoĹrednio na to, czym sÄ , ani na " "to, co moĹźecie z nimi zrobiÄ." #. type: Content of: <div><ul><li><p> msgid "" "But if a program has an owner, this very much affects what it is, and what " "you can do with a copy if you buy one. The difference is not just a matter " "of money. The system of owners of software encourages software owners to " "produce something—but not what society really needs. And it causes " "intangible ethical pollution that affects us all." msgstr "" "Jednak, kiedy program ma wĹaĹciciela, ma to bardzo duĹźy wpĹyw na to, " "czym jest i co moĹźecie zrobiÄ ze swojÄ kopiÄ , gdy jÄ kupicie. Róşnica " "nie jest tylko kwestiÄ pieniÄdzy. System przypisujÄ cy wĹaĹcicieli " "oprogramowaniu zachÄca wĹaĹcicieli do produkcji czegoĹ, ale nie " "tego, czego naprawdÄ spoĹeczeĹstwo potrzebuje. A to powoduje " "nieuchwytne wypaczenia etyki, dotykajÄ ce nas wszystkich." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "What does society need? It needs information that is truly available to its " "citizens—for example, programs that people can read, fix, adapt, and " "improve, not just operate. But what software owners typically deliver is a " "black box that we can't study or change." msgstr "" "Czego potrzebuje spoĹeczeĹstwo? Potrzebuje informacji naprawdÄ dostÄpnej dla " "jego czĹonkĂłw, na przykĹad, programĂłw, ktĂłre ludzie mogÄ czytaÄ, " "poprawiaÄ, przystosowywaÄ i udoskonalaÄ, nie tylko posĹugiwaÄ siÄ nimi. " "Jednak wĹaĹciciele oprogramowania zwykle dostarczajÄ „czarne " "skrzynki”, ktĂłrych nie moĹźemy ani badaÄ ani zmieniaÄ." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "Society also needs freedom. When a program has an owner, the users lose " "freedom to control part of their own lives." msgstr "" "SpoĹeczeĹstwo potrzebuje teĹź wolnoĹci. Kiedy program ma wĹaĹciciela, " "uĹźytkownicy tracÄ wolnoĹÄ kierowania czÄĹciÄ swego wĹasnego Ĺźycia." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "And, above all, society needs to encourage the spirit of voluntary " "cooperation in its citizens. When software owners tell us that helping our " "neighbors in a natural way is “piracy,” they pollute our " "society's civic spirit." msgstr "" "A przede wszystkim spoĹeczeĹstwo potrzebuje pobudzania w swoich " "czĹonkach ducha dobrowolnej wspĂłĹpracy. Gdy wĹaĹciciele programĂłw mĂłwiÄ nam, " "Ĺźe naturalny sposĂłb pomocy sÄ siadowi jest „piractwem”, " "zatruwajÄ obywatelskÄ duszÄ naszego spoĹeczeĹstwa." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "This is why we say that <a href=\"/philosophy/free-sw.html\">free software</" "a> is a matter of freedom, not price." msgstr "" "Dlatego mĂłwimy, Ĺźe <a href=\"/philosophy/free-sw.html\">wolne " "oprogramowanie</a> to kwestia wolnoĹci, nie ceny." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "The economic argument for owners is erroneous, but the economic issue is " "real. Some people write useful software for the pleasure of writing it or " "for admiration and love; but if we want more software than those people " "write, we need to raise funds." msgstr "" "Ekonomiczny argument za istnieniem wĹaĹcicieli jest bĹÄdny, ale " "problem ekonomiczny rzeczywiĹcie wystÄpuje. NiektĂłrzy piszÄ uĹźyteczne " "programy dla samej przyjemnoĹci ich pisania albo by ich podziwiano " "i lubiano. JeĹli jednak chcemy mieÄ wiÄcej oprogramowania niĹź " "piszÄ ci ludzie, musimy zdobyÄ Ĺrodki na ich sfinansowanie." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "Since the 1980s, free software developers have tried various methods of " "finding funds, with some success. There's no need to make anyone rich; a " "typical income is plenty of incentive to do many jobs that are less " "satisfying than programming." msgstr "" "Od lat 80 XX wieku deweloperzy wolnego oprogramowania prĂłbowali róşnych " "metod znajdowania funduszy i czÄĹÄ siÄ sprawdziĹa. Nie trzeba z " "nikogo robiÄ bogacza: przeciÄtny przychĂłd amerykaĹskiej rodziny, okoĹo $35k, " "okazuje siÄ byÄ dostatecznÄ motywacjÄ do wielu zajÄÄ dajÄ cych mniej " "zadowolenia niĹź programowanie." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "For years, until a fellowship made it unnecessary, I made a living from " "custom enhancements of the free software I had written. Each enhancement " "was added to the standard released version and thus eventually became " "available to the general public. Clients paid me so that I would work on " "the enhancements they wanted, rather than on the features I would otherwise " "have considered highest priority." msgstr "" "Przez lata, zanim dziÄki wspĂłlnocie przestaĹo to byÄ konieczne, utrzymywaĹem " "siÄ z niestandardowych rozszerzeĹ do napisanego przeze mnie " "wolnego oprogramowania. KaĹźde z nich byĹo dodawane do publikowanej " "standardowej wersji, w ten sposĂłb stajÄ c siÄ koniec koĹcĂłw dostÄpne dla " "ogĂłĹu spoĹeczeĹstwa. Klienci pĹacili mi po to, bym pracowaĹ nad " "rozszerzeniami, ktĂłrych potrzebowali, zamiast nad cechami, ktĂłre w " "przeciwnym razie dla mnie miaĹyby wyĹźszy priorytet." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "Some free software developers make money by selling support services. In " "1994, Cygnus Support, with around 50 employees, estimated that about 15 " "percent of its staff activity was free software development—a " "respectable percentage for a software company." msgstr "" "WiÄkoĹÄ deweloperĂłw wolnego oprogramowania zarabiaĹa pieniÄ dze poprzez " "wspieranie usĹug. W 1994, firma Cygnus Support, majÄ ca okoĹo 50 " "pracownikĂłw, szacuje, Ĺźe okoĹo 15 procent pracy jej personelu stanowi " "konstruowanie wolnego oprogramowania â znaczÄ cy odsetek, jak na firmÄ " "programistycznÄ ." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "In the early 1990s, companies including Intel, Motorola, Texas Instruments " "and Analog Devices combined to fund the continued development of the GNU C " "compiler. Most GCC development is still done by paid developers. The GNU " "compiler for the Ada language was funded in the 90s by the US Air Force, and " "continued since then by a company formed specifically for the purpose." msgstr "" "We wczesnych latach 90 XX wieku firmy, wĹrĂłd ktĂłrych sÄ Intel, Motorola, " "Texas Instruments i Analog Devices, poĹÄ czyĹy siĹy w finansowaniu " "dalszego rozwoju wolnego GNU-kompilatora jÄzyka C. WiÄkszoĹÄ oprogramowania " "GCC jest nadal opĹacana przez deweloperĂłw. Podobnie, kompilator GNU jÄzyka " "Ada byĹ finansowany w latach 90 przez US Air Force, SiĹy Lotnicze USA, " "i kontynuowano to, pĂłki firma postawiĹa sobie inny cel." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "The free software movement is still small, but the example of listener-" "supported radio in the US shows it's possible to support a large activity " "without forcing each user to pay." msgstr "" "Ruch wolnego oprogramowania jest wciÄ Ĺź maĹy, ale przykĹad sĹuchaczy " "radia w USA pokazuje, Ĺźe jest moĹźliwe wsparcie duĹźej aktywnoĹci " "bez wymuszania zapĹaty ze strony uĹźytkownika." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "As a computer user today, you may find yourself using a <a href=\"/" "philosophy/categories.html#ProprietarySoftware\">proprietary</a> program. " "If your friend asks to make a copy, it would be wrong to refuse. " "Cooperation is more important than copyright. But underground, closet " "cooperation does not make for a good society. A person should aspire to " "live an upright life openly with pride, and this means saying no to " "proprietary software." msgstr "" "Jako uĹźytkownicy komputerĂłw, byÄ moĹźe uĹźywacie <a href=\"/philosophy/" "categories.html#ProprietarySoftware\">prawnie zastrzeĹźonego</a> programu. " "Gdyby przyjaciel poprosiĹ was o zrobienie kopii, niewĹaĹciwie byĹoby " "odmĂłwiÄ. WspĂłĹpraca jest waĹźniejsza niĹź prawo autorskie. Ale podziemna, " "potajemna wspĂłĹpraca nie prowadzi do dobrego spoĹeczeĹstwa. CzĹowiek " "powinien staraÄ siÄ prowadziÄ uczciwe Ĺźycie otwarcie i z godnoĹciÄ , " "a to oznacza mĂłwienie „Nie” oprogramowaniu prawnie " "zastrzeĹźonemu." #. type: Content of: <div><p> msgid "" "You deserve to be able to cooperate openly and freely with other people who " "use software. You deserve to be able to learn how the software works, and " "to teach your students with it. You deserve to be able to hire your " "favorite programmer to fix it when it breaks." msgstr "" "ZasĹugujecie na to, by mĂłc otwarcie i swobodnie wspĂłĹpracowaÄ " "z innymi ludĹşmi, ktĂłrzy korzystajÄ z programĂłw. ZasĹugujecie " "na to, by mĂłc siÄ uczyÄ, jak dziaĹa oprogramowanie, i mĂłc tego " "nauczaÄ swoich studentĂłw. ZasĹugujecie na to, by mĂłc wynajÄ Ä ulubionego " "programistÄ do naprawienia programu." #. type: Content of: <div><p> msgid "You deserve free software." msgstr "ZasĹugujecie na wolne oprogramowanie." #. type: Content of: <div><h3> msgid "Footnote" msgstr "Przypis" #. type: Content of: <div><ol><li> msgid "The charges were subsequently dismissed." msgstr "OskarĹźenie to zostaĹo odrzucone." #. type: Content of: <div><div><p> msgid "" "This essay is published in <a href=\"https://shop.fsf.org/product/free-" "software-free-society/\"><cite>Free Software, Free Society: The Selected " "Essays of Richard M. Stallman</cite></a>." msgstr "" "Ten esej jest opublikowany w <a href=\"https://shop.fsf.org/product/" "free-software-free-society/\"><cite>Free Software, Free Society: The " "Selected Essays of Richard M. Stallman</cite></a>." #. TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes. #. type: Content of: <div> msgid "*GNUN-SLOT: TRANSLATOR'S NOTES*" msgstr " " #. type: Content of: <div><div><p> msgid "" "Please send general FSF & GNU inquiries to <a href=\"mailto:gnu@gnu.org" "\"><gnu@gnu.org></a>. There are also <a href=\"/contact/\">other ways " "to contact</a> the FSF. Broken links and other corrections or suggestions " "can be sent to <a href=\"mailto:webmasters@gnu.org\"><webmasters@gnu." "org></a>." msgstr "" "Wszelkie pytania dotyczÄ ce GNU i FSF prosimy kierowaÄ na adres <a " "href=\"mailto:gnu@gnu.org\"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu " "z FSF moĹźna znaleĹşÄ na stronie <a href=\"/contact/contact.html" "\">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziaĹajÄ cych odnoĹnikach oraz " "inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyĹaÄ na adres <a href=" "\"mailto:web-translators@gnu.org\"><web-translators@gnu.org></a>." #. TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, #. replace it with the translation of these two: #. We work hard and do our best to provide accurate, good quality #. translations. However, we are not exempt from imperfection. #. Please send your comments and general suggestions in this regard #. to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> #. <web-translators@gnu.org></a>.</p> #. <p>For information on coordinating and contributing translations of #. our web pages, see <a #. href="/server/standards/README.translations.html">Translations #. README</a>. #. type: Content of: <div><div><p> msgid "" "Please see the <a href=\"/server/standards/README.translations.html" "\">Translations README</a> for information on coordinating and contributing " "translations of this article." msgstr "" "Staramy siÄ, aby tĹumaczenia byĹy wierne i wysokiej jakoĹci, " "ale nie jesteĹmy zwolnieni z niedoskonaĹoĹci. Komentarze odnoĹnie " "tĹumaczenia polskiego oraz zgĹoszenia dotyczÄ ce chÄci wspĂłĹpracy w " "tĹumaczeniu prosimy kierowaÄ na adres <a href=\"mailto:www-pl-trans@gnu." "org\">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> WiÄcej informacji na temat " "koordynacji oraz zgĹaszania propozycji tĹumaczeĹ artykuĹĂłw znajdziecie " "na <a href=\"/server/standards/README.translations.html\">stronie " "tĹumaczeĹ</a>." #. type: Content of: <div><p> msgid "Copyright © 1994, 2009, 2021 Richard Stallman" msgstr "Copyright © 1994, 2009, 2021 Richard Stallman" #. type: Content of: <div><p> msgid "" "This page is licensed under a <a rel=\"license\" href=\"http://" "creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/\">Creative Commons Attribution-" "NoDerivatives 4.0 International License</a>." msgstr "" "Ta strona jest dostÄpna na <a rel=\"license\" href=\"http://" "creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl\">licencji Creative Commons " "Uznanie autorstwa – Bez utworĂłw zaleĹźnych 4.0 " "MiÄdzynarodowe</a>." #. TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits. #. type: Content of: <div><div> msgid "*GNUN-SLOT: TRANSLATOR'S CREDITS*" msgstr "" "TĹumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki Marcin Wolak 2010, Jan Owoc " "2010, 2013." #. timestamp start #. type: Content of: <div><p> msgid "Updated:" msgstr "Aktualizowane:"