Dlaczego format pliku dźwiękowego ma znaczenie

Zaproszenie twĂłrcĂłw audio do uĹźywania formatu Ogg Vorbis obok formatu MP3

Karl Fogel

---

Jeśli tworzymy muzykę z zamiarem jej dystrybuowania, najprawdopodobniej spędzimy 99,9% naszego czasu na rozmyślaniem na temat formy, zawartości oraz jakości, a tylko 0,1% nad tym, jakiego formatu dĹşwięku uĹźyjemy.

I w idealnym świecie, tak byłoby dobrze. Formaty audio byłyby konwencjami takimi jak układ typograficzny książki, jak tony i inne elementy tworzące muzykę: nośniki znaczeń, dostępne dla kaĹźdego, dostępne bez ograniczeń. Nie musielibyśmy się martwić konsekwencjami rozprowadzania naszej muzyki w formacie MP3, bardziej niĹź martwimy się o umieszczenie numeru strony na samej gĂłrze czy teĹź rozpoczynaniem książki spisem treści.

Niestety, nie w takim świecie Ĺźyjemy. Format MP3 jest opatentowany. Oznacza to, Ĺźe róşne korporacje, mają zagwarantowany przez rząd monopol na pewne waĹźne aspekty związane ze standardem MP3. Na przykład, gdy ktoś tworzy, bądĹş słucha, muzyki zapisanej w formacie MP3, nawet aplikacją nie napisaną przez Ĺźadną z tych korporacji, te korporacje mają prawo decydować, czy pozwolić lub nie, na uĹźycie swojego formatu w tym wypadku. Zazwyczaj to co robią, to żądanie pieniędzy. NaleĹźy jednak pamiętać, Ĺźe to oni określają warunki i mogą zakazać nam uĹźywania formatu MP3 jeśli zechcą. JeĹźeli uĹźywaliśmy plikĂłw MP3, a nie wiedzieliśmy o tym to: a) ktoś inny, zazwyczaj twĂłrca oprogramowania, płacił za nas, lub b) nieświadomie naruszamy prawo patentowe i teoretycznie moĹźemy być za to pozwani.

Jest to cięższy cios niĹź jakiekolwiek zadane nam obraĹźenie. Prawa patentowe na oprogramowanie dają jednej stronie wyłączne prawo do pewnego, matematycznego faktu. To prawo moĹźe być później kupowane i sprzedawane. Nigdy nie da się przewidzieć, co nowy właściciel moĹźe z tym zrobić. To nie jest tylko abstrakcyjna moĹźliwość: prawa patentowe do formatu MP3 były powodem wielu procesĂłw sądowych ze szkodami przekraczającymi miliard dolarĂłw.

NajwaĹźniejszym wątkiem nie jest tutaj bynajmniej sprawa honorarium. Chodzi o wolność w komunikacji i rozwĂłj narzędzi do komunikowania. Formaty takie jak MP3, są nośnikami informacji, wymienianej w internecie. WyobraĹşmy sobie przez chwilę, Ĺźe ktoś posiada patent na wprawianie w drganie cząsteczek powietrza: musielibyśmy posiadać licencję za rozmowy, czy granie na gitarze dla publiki. Na szczęście nasz rząd uznał, Ĺźe stare, wszechobecne metody komunikacji, jak wprawione w drgania cząsteczki powietrza, czy zapisywanie symboli na papierze, są niepatentowalne: nikt nie moĹźe ich posiąść i kaĹźdy moĹźe z nich korzystać za darmo. Lecz dopĂłki te same prawa nie obejmą nowszych, mniej powszechnych metod (jak określone standardy reprezentowania dĹşwięku w postaci cyfrowej), my, ktĂłrzy tworzymy dĹşwięki czy teĹź muzykę, musimy zadbać o to, jakiego formatu uĹźyjemy, i ktĂłrego nasi słuchacze będą musieli uĹźyć.

Wyjście: format Ogg Vorbis

Ogg Vorbis jest alternatywą dla formatu MP3. Posiada wysoką jakość dĹşwięku, potrafi skompresować plik do mniejszego rozmiaru niĹź MP3 i przy tym cały czas brzmi dobrze (oszczędzając w ten sposĂłb nasz czas oraz koszty przesyłu). Ale najlepsze jest to, Ĺźe został zaprojektowany będąc wolnym od wszelkich patentĂłw.

Technicznie nie utracimy jakości utworu, kodując go do formatu Ogg Vorbis. Pliki brzmią dobrze a większość odtwarzaczy wie jak je odtwarzać. Poza tym zwiększymy liczbę osĂłb, ktĂłre mogą odsłuchać nasze utwory zwiększając przy tym udział wolnych od patentĂłw standardĂłw rozprowadzania informacji.

Strona domowa formatu Ogg Vorbis zawiera wszelkie informacje potrzebne do odtwarzania jak i tworzenia własnych plikĂłw w tym formacie. Najbezpieczniejsze, dla nas i naszych słuchaczy, byłoby zaoferowanie plikĂłw wyłącznie w formacie Ogg Vorbis. Jednak poniewaĹź istnieją jeszcze odtwarzacze, ktĂłre potrafią odtwarzać jedynie pliki MP3, a nie chcemy tracić słuchaczy, pierwszym krokiem powinno być zaoferowanie utworĂłw zarĂłwno w formacie Ogg Vorbis jak i MP3, z jednoczesnym wyjaśnianiem osobom pobierającym (np. linkując do tego artykułu) dlaczego wspieramy format Ogg Vorbis.

Dzięki formatowi Ogg Vorbis możemy nawet zdobyć słuchaczy. Oto jak można tego dokonać:

Do tej pory, właściciele patentĂłw na format MP3 byli na tyle sprytni, by nie dręczyć indywidualnych uĹźytkownikĂłw żądaniami do zapłaty. Wiedzą, Ĺźe to przyczyniłoby się do rozwoju świadomości obywateli na temat (i ostatecznie sprzeciwu wobec) patentĂłw. Zamiast tego, zgłaszają się u osĂłb, ktĂłre implementują format MP3. Ofiary płacą wzruszając ramionami ze znuĹźenia, traktując to jako kolejny koszt prowadzenia biznesu, ktĂłry zostaje niezauwaĹźalnie przeniesiony na uĹźytkownikĂłw. JednakĹźe nie kaĹźdy jest w stanie płacić: niektĂłrzy z naszych słuchaczy uĹźywają wolnego oprogramowania do odsłuchiwania plikĂłw dĹşwiękowych. PoniewaĹź to oprogramowanie jest rozprowadzane za darmo, nie ma praktycznej moĹźliwości by ściągnąć opłatę licencyjną od autora jak i uĹźytkownikĂłw – czyli opłat za moĹźliwość uĹźycia matematycznych faktĂłw wykorzystywanych przez format MP3. W rezultacie takie programy nie mogą legalnie implementować formatu MP3, nawet jeśli utwory, ktĂłrych uĹźytkownicy będą odsłuchiwać są darmowe! Z powodu tej sytuacji, niektĂłrzy dystrybutorzy systemu operacyjnego GNU/Linux, ktĂłry ma miliony uĹźytkownikĂłw na całym świecie, nie mieli moĹźliwości dołączenia odtwarzaczy MP3 do swoich dystrybucji.

Szczęśliwie, nie musimy wymagać od takich uĹźytkownikĂłw aby angaĹźowali się w obywatelskie nieposłuszeństwo za kaĹźdym razem, gdy chcą posłuchać naszej pracy. Oferując format Ogg Vorbis, zapewniamy, Ĺźe Ĺźaden słuchacz nie zostanie wciągnięty w dystrybucję opatentowanego formatu o ile sam się na to nie zgodzi oraz, Ĺźe nasza praca nigdy nie będzie hamowana przez nieprzewidziane wymagania licencyjne. Ostatecznie, rosnąca akceptacja formatu Ogg Vorbis jako standardu, połączona z rosnącą nieprzewidywalnością zachowań niektĂłrych właścicieli patentĂłw na format MP3, moĹźe w ogĂłle uczynić niepraktycznym oferowanie plikĂłw MP3. Jednak nawet jeśli taki dzień nadejdzie, format Ogg Vorbis pozostaje jedynym przenośnym, wolnym od opłat, formatem dĹşwięku w internecie, więc warto włoĹźyć trochę dodatkowego wysiłku aby go wesprzeć.